رادیوی آماتور از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

رادیوی آماتور

این مقاله نیازمند ویکی‌سازی است. لطفاً با توجه به راهنمای ویرایش و شیوه‌نامه، محتوای آن را بهبود بخشید.

رادیو آماتوری و فعالیت‌های گسترده آن منحصربه‌فرد یا گروه‌های خاصی نیست بلکه متعلق به همه مردمی است که می خواهند بوسیله فناوری بی سیم با دیگران ارتباط برقرار نمایند و همچنین مناسب کسانی است که به فنون مخابراتی و فنی و آزمایش کردن آنها به صورت عملی علاقه‌مند هستند. مطابق قوانین کشور ایران رادیوآماتوری نوعی ارتباط رادیوئی است که به منظور خودآموزی و تبادل اطلاعات علمی و عملی وبررسی‌های فنی ارتباطی، بین رادیوآماتورهای مجاز در دنیا، برقرار می‌گردد و رادیوآماتور کسی است که بخاطر علاقه به فن ارتباطات رادیوئی و بدون هیچ گونه نظر انتفاعی وسیاسی، با دریافت پروانه رادیوآماتوری از وزارت ارتباطات وفناوری اطلاعات نسبت به انجام آزمایشات رادیوئی به‌منظور پیشبرد فن رادیو و الکترونیک اقدام می‌نماید .

به لحاظ بکارگیری امواج رادیوئی توسط رادیوآماتورها، تمامی کشورها مقرراتی وضع نموده‌اند تا آماتورهای آن کشور قبل از اقدام به ارتباط رادیوئی آزمون‌های فنی لازم را گذرانده باشند. هدف از برگزاری پیش زمینه‌های فنی کافی برای طراحی، ساخت، نگهداری و بکارگیری تجهیزات خود را در حد بالاتر از استاندارد بدست آورده باشد تا موجب حداقل ریسک ایجاد اختلال رادیوئی در سایر سرویس‌ها گردد. همین آموزشها وآزمونهای فنی است که رادیوآماتورها را تقریباً از تمامی بکارگیرندگان واقعی طیف فرکانس متمایز می‌سازد و در نتیجه شاهد گروه کثیری از جمعیت جهان در مشاغل فعالیت‌های مختلف هستیم که در کنار آن یک رادیوآماتور نیز محسوب می‌شوند، گروه‌های جوان دانشجویان و دانش‌آموزان، اساتید دانشگاه‌ها، متخصصین رشته‌های گوناگون، سیاستمداران و شاغلین حرفه‌های عمومی، بازنشستگان و از کارافتادگان و حتی معلولین را میتوان در زمره رادیوآماتورهای جهان یافت.

رادیو آماتورهای دارای پروانه و مجوز قادر خواهند بود تا با دیگر رادیو آماتورها در سراسر کشور و یا در سراسر جهان و حتی با فضانوردان در خارج از جو کره زمین ارتباط برقرار نمایند. رادیو آماتوری شامل یک فعالیت گروهی بین‌المللی است که طی آن، آماتورها می‌توانند از گستره فرکانسی وسیعی و روش‌های ارتباطی مختلفی جهت برقراری ارتباط با دیگران بوسیله امواج رادیویی استفاده نمایند. آنها در خلال این ارتباطات، با افرادی از سن و نژاد و حرفه‌های گوناگونی آشنا می‌شوند.

امروزه بیش از 700 هزار رادیو آماتور در ایلات متحده وجود دارند و بیش از 5/2 میلیون نفر رادیو آماتور نیز در سراسر جهان وجود دارند.

ایستگاه رادیوآماتوری ایستگاه رادیو آماتوری محلی است که تجهیزات مورد نیاز جهت برقراری ارتباطات رادیویی بر روی باندهای آماتوری در آنجا فراهم آمده است. ایستگاه‌های رادیو آماتوری انواع مختلفی دارند، این ایستگاه‌ها ممکن است در یک ساختمان، بر روی یک خودرو، و یا حتی در فضا ایجاد شوند. هر ایستگاه توسط یک یا چند رادیو آماتور و با استفاده از علامت خطاب مورد بهره برداری قرار می‌گیرد.

فرکانس‌ها و روش‌های ارتباطی رادیو آماتورها از فرکانس‌های رادیویی مختلفی جهت ارتباط استفاده می نمایند که البته در برخی از کشورها، افراد عادی که رادیو آماتور نیستند ولی به این فعالیت‌ها علاقه دارند، می‌توانند به کمک دستگاه‌های گیرنده یکطرفه رادیویی به این ارتباطات گوش دهند. فرکانس‌های مورد استفاده رادیو آماتوری در مرحله اول توسط اتحادیه جهانی ارتباطات ITU و در مرحله بعدی توسط سازمان‌های تنظیم مقررات و راتباطات رادیویی هر کشور، تنظیم و توصیه می‌شوند. این فرکانس‌ها گستره وسیعی را از امواج کیلو هرتزی تا گیگاهرتزی را شامل می‌شوند که هر یک کاربرد هایی مخصوص به خود دارند و در مواقع، روش‌ها و شرایط خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای مثال در طول روز، گستره 15 تا 27 مگاهرتزی، باند مناسبی جهت ارتباطات دور برد است ولی در طول شب، گستره 1.6 مگاهرتزی تا 15 مگاهرتزی جه این امر مناسب تر خواهد بود. این باندها به امواج کوتاه معروف هستند و بر خلاف باندهای مورد استفاده در پخش رادیویی FM و یا پخش تصاویر تلویزیونی که به صورت دید مستقیم حرکت می نمایند، عمل می‌کنند و از این جهت برد آنها بیش تر از امواج رادیویی و تلویزیونی است.

رادیو آماتورها همچنین از انواع مختلفی از روش‌های ارتباطی بهره می‌گیرند، روش هایی مانند تبادل مورس، صدا، تصویر، دیجیتال و غیره. اغلب رادیوآماتورها، فعالیت خود را با روش‌های مورس و تلفنی (مکالمه) FM آغاز می‌کنند. از دیگر روش‌های پیشرفته تر رایج در برقراری ارتباط رادیو آماتوری، استفاده از سیستم‌های آماتور ماهواره‌ای است. در این روش رادیو آماتورها قادر خواهند بود تا در چندین نقطه از جهان با یکدیگر از طریق ماهواره‌هایی که نقش تکرار کننده را بر عهده دارند، ارتباط برقرار سازند.

در وضعیت‌های اضطراری و به هنگام وقوع سوانح و حوادثی همچون، سیل، طوفان، زلزله و غیره اغلب، سیستم‌های ارتباطی عمومی همچون خطوط تلفن ثابت و همراه، شبکه‌های برق رسانی و رایانه‌ای دچار اختلال و قطعی می‌شوند این درحالیست که در این شرایط، رادیوهای دوطرفه مورد استفاده رادیو آماتورها، از آنجایی که فارغ از سیم و کابل‌های دیگر شبکه‌های ارتباطی فعالیت می‌کنند، می‌توانند جایگزین مناسبی جهت برقراری ارتباطات اضطراری مورد نیاز و لازم جهت کمک به آسیب دیدگان و امداد رسانی واقع شوند.

جالب است بدانید که در ماموریت سفینه‌های فضایی، تقریباً همه خدمه سفینه، خود رادیو آماتور و دارای گواهینامه رادیو آماتوری هستند که در زمان هایی معیین، به وسیله رادیو هایی با توان خروجی 1 تا 50 وات، از کنار پنجره سفینه فضایی با دیگر رادیو آماتورها ارتباط برقرار نموده و با آنها گفتگو می‌کنند.

هر یک از علاقه‌مندان به فنون رادیو آماتوری، در همه جای دنیا ملزم به گذراندن دوره‌های آموزشی و آزمون‌های مربوطه جهت دریافت گواهینامه و پروانه رادیو آماتوری خواهند بود. آزمون‌ها معمولاً شامل الکترونیک، مخابرات، امواج رادیویی، و قوانین و مقررات محلی و منطقه‌ای در زمینه رادیو آماتوری است.

گواهینامه رادیو آماتوری: در اغلب کشورها، رادیو آماتورها برای کسب مجوزهای قانونی و گواهینامه رادیو آماتوری ملزم به کسب برخی از شرایط و مهارت‌ها و همچنین گذراندن آزمون‌های مربوطه هستند و از این نظر رادیو آماتوری، با دیگر سرویس‌های رادیویی عمومی نظیر باند شهروندی، و باند خانواده و غیره که نیازی به کسب مجوز ندارند، تفاوت عمده‌ای دارد اما در عوض، رادیو آماتورها قادر خواهند بود تا بر روی امواج و باندهای مختلف و با تجهیزات گسترده تری با اقصی نقاط جهان به برقراری ارتباط و فعالیت بپردازند که این امر در مورد دیگر سرویس هایی که ذکر شد مصداق ندارد.

ضوابط و قوانین ملی دریافت پروانه رادیوآماتور برای برقراری ارتباط رادیوئی به تاسیس ایستگاه رادیوئی اقدام می‌نماید و ایستگاه رادیوآماتوری عبارت از مجموعه ثابت و متحرکی است که از یک یا چند دستگاه فرستنده و گیرنده فراهم شده و پس از صدور پروانه تاسیس ایستگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر پروانه تاسیس ایستگاه، رادیوآماتوری نسبت به دریافت گواهینامه رادیوآماتوری نیز اقدام می‌نماید و این گواهینامه، اجازه نامه‌ایست که از طرف وزارت ارتباطات وفناوری اطلاعات به اشخاص حقیقی برای اشتغال به کارهای رادیوآماتوری داده می‌شود.

پس از دریافت گواهینامه رادیوآماتوری و پروانه تاسیس ایستگاه رادیوآماتوری با دریافت علامت خطاب (Call Sign) مجاز به تاسیس ایستگاه و بهره‌برداری از دستگاه‌های فرستنده و گیرنده که خود آنها را ساخته یا خریداری نموده است، می‌شود. لازم به ذکر است علامت خطاب یا Call Sign مشخصه‌ای است که قبل و در انتهای برقراری ارتباط رادیوآماتوری و به منظور معرفی ایستگاه اعلام می‌شود.

طبق قوانین کشور ایران پروانه رادیوآماتوری درجه سه به کسانی داده می‌شود که:

1) دارای 16 سال تمام سن باشند. 2) در آزمون‌های کتبی مربوطه قبول شوند. 3) صلاحیت اخلاقی و سیاسی آنان مورد تایید قرار گیرد.

دارندگان این پروانه می‌توانند در باندهای آماتوری 7، 14، 21، 28 مگاهرتز و VHF از فرستنده تلگرافی با حداکثر قدرت متوسط 30 وات استفاده نمایند.

برای دریافت پروانه رادیوآماتوری درجه 2، رادیوآماتور بایستی حداقل 6 ماه با پروانه مبتدی درجه 3 کارکرده باشد و از عهده امتحانات مربوطه نیز برآید. دارندگان آن می‌توانند در کلیه باندهای آماتوری از فرستنده‌هایی با حداکثر قدرت 100 وات استفاده نمایند.

پروانه رادیوآماتوری پیشرفته درجه 1، به کسانی داده می‌شود که علاوه بر دارا بودن شرایط دارندگان پروانه رادیوآماتوری درجه 2، بتوانند از عهده امتحانات تکمیلی برآیند و مجاز به مخابره تلفنی و تلگرافی تله تایپ و ارسال تصویر SSTY در باندهای HF، حداکثر با قدرت 200 وات و VHFبا حداکثر قدرت 50 وات و UHF با حداکثر قدرت 30 وات می‌باشند که در شرایط خاص قدرتهای مذکور به تشخیص مدیریت فرکانس و روابط بین‌الملل تا 400 وات قابل افزایش است.

دولت‌ها و انجمن‌های رادیوآماتوری در بسیاری از کشورها، رادیو آماتورها با همت خود انجمن هایی را به صورت غیر دولتی تشکیل داده و فعالیت هایی را به صورت مشارکتی و هماهنگ به انجام می رسانند. برای مثال انجمن‌های رادیو آماتوری ایالات متحده، بریتانیا و کانادا و یا ژاپن از معروف‌ترین این تشکل‌ها هستند.

فرمولی برای آینده به نظر می‌رسد رادیو آماتوری امروزه با گام برداشتن به سمت سیستم‌های ارتباطی جدید و حرکت در جهت تحولات دیجیتالی، از جذابیت بیشتری برخوردار شده باشد، علاوه بر اینکه در حال حاضر بحث‌ها و جدل‌ها بر سر حذف آزمون عملی مخابره مورس از مراحل دریافت گواهینامه رادیو آماتوری در ایالات متحده و دیگر کشورها در گرفته است و FCC به زودی در این باره تصمیم خواهد گرفت.

وضعیت کشور ایران از سوی دیگر آنچه طی سالهای اخیر بر سر سرویس‌های رادیویی عمومی و آماتوری در کشور ما گذشته است، یاد آور وضعیت اسفبار این قبیل سرویس‌ها است. رادیو آماتوری، سرویس رادیویی مهجور مانده کشور ایران، چندین سال است که به طور کل از سوی متولی اصلی آن که همانا سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی یا همان رگولاتوری است به دست فراموشی سپرده شده است و نه آزمونی برای صدور مجوز آن برگزار می‌شود و نه قوانین و مقررات و آیین نامه‌های آن که حداقل متعلق به 40 سال پیش است، از سوی رگولاتوری مورد بازبینی قرار می‌گیرد.

این در حالیست که دنیا رویکرد دیگری را همسو با تحولات دیجیتالی نسبت به رادیوآماتوری برگزیده و همگام با فناوری دیجیتال در صنایع ارتباطی، افق‌های نوینی را نیز برای رادیوآماتورها گشوده است، از آن جمله می‌توان به شبکه‌های وسیع ارتباط رادیو آماتورهای دیجیتال که مبتنی بر فناوری ROIP عمل می نمایند و یا سیستم‌های ارتباط ماهواره‌ای رادیو آماتوری اشاره نمود.

منبع:www.bisim.org نوشته: شروین هادی نژاد